URTEKO HOGEITA HAMAHIRUGARREN IGANDEA A
Lehen irakurgaia
( Etxekoandre langilea, eskulanetan trebea )
Erran Zaharrak liburutik 31,10-13.19-20.30-31
10 Nork aurki etxekoandre ona?
Perlek baino askoz gehiago balio du.
11 Konfiantza osoa du senarrak haren baitan:
ez da harekin galduan aterako.
12 Biziko egun guzietan zoriona ekartzen dio, ez zorigaitza.
13 Artilea eta lihoa biltzen ditu,
gogotsu lan egiten dute haren eskuek.
19 Iruten lotzen da haren eskua, kilua harturik.
20 Dohakabeari eskua zabaltzen dio, eta behartsuari laguntza
emaiten.
30 Gezurrezkoa da xarma, hutsa edertasuna;
goresgarria, aldiz, Jaunaren beldurra duen emaztea.
31 Emazkiozue eskerrak bere lanarengatik:
herri guziaren aitzinean goretsiko dira haren egintzak.
Norbait gaizki mintzo bada emazteetaz, Erran Zaharren liburuko lerro hauek irakur
ditzala. Erran Zaharren liburua Zuhurtziaz mintzo da hastapeneko bederatzi kapituluetan eta
emazteen zuhurtzia goretsiz bururatzen da. Hauxe da beraz : Jainkoak zuhurtziaz bete duen
emaztearen irudia eta bere ingurukoeri Jainkoak amesten dioten gauza bakarra gizadi osoari
emaiten diona, zoriona.
Erran Zaharren liburua ez da bakarra emazteetaz ongi mintzo dena. Ainitz eta ainitz
lerrotan emazteak, edo heietakoak, ospatuak dira. Adibidez « Emazte aria senarraren korona
» eta Ben Sirak liburuan : « Dohatsua emazte zentzudunarekin bizi den senarra
(25,8)…dohatsua emazte onaren senarra: bi aldiz luzeago izanen da haren bizia; emazte aria
senarraren bozkarioa: bakean emanen ditu hunek bere biziko urteak. » ( 26,1) Eta hau ere: «
Emaztea duenak ontasunik baliosena du, dagokion laguntza eta bermagailu segur. Hesirik
gabe, lapurren menean gelditzen da alorra; emazterik gabe, noraezean deitoreka gizona. »
(36,29-30) Eta zer erran Kantika Ederrena liburuaz ?
Ez dezagun ahantz Bibliak, hastapenetik, emaztea ikusteko molde arras berezi bat
duela. Babilonian, adibidez, emaztea gizonaren ondotik kreatua izana zela pentsatzen zen
(beraz mundua bizi izan zela emazterik gabe). Bibliako kreazionearen olerkiak – Babiloniako
desterruan apezek idatziak – argi emaiten du : « Jainkoak bere iduriko kreatu zuen jendea,
Jainkoaren idurira kreatu zuen; ar eta eme kreatu zituen. » (Has 1,27) eta kondaira
zaharragoak, nola emaztea gizonaren ondotik lehen bai lehen egin zen kondatzen duenak,
gizonaren heinekoa presentatzen du, « ene hezurraren hezur, ene haragiaren haragi. » (Has
2,23). Hain dira berdinak nun izen bera duten hebrearrez: ish (gizona) eta isha (emaztea), hitz
horiek berdintasuna eta berezitasuna erraiten baitute. Testoa oraino urrunago doa, emaztea
gizonaren zorion-opari dela erranez. « Ez da on gizona bakarrik egoitea. »
Konfiantxazkoak izan behar ziren harremanak aldatu dira geroztik: Jainkoaren eta haren
kreaturaren artean bai eta emazte eta gizonaren artean duda sartu da. Ez da elkarrizketa lehen,
bainan bai boterea, lillura alde batetik, eta nagusitasuna bertzetik: « tirriak senarrarengana
bultzatuko zaitu eta hura ukanen duzu nagusi. » (Has 3,16) Egungo irakurgai hau idatzi
zelarik, egia horrek zenbait miliun urte bazituen.
Erran Zaharren liburuak bere ametsa segitzen du: bikote ederrenean, bere emazteari esker
senarra zoriontsu da. « Konfiantxa osoa du senarrak haren baitan; biziko egun guzietan
zoriona ekartzen dio, ez zorigaitza.” (11,12) Harrigarri dena: delako emazteak ez du deus
ohargarririk egiten. Hemen aipatu gauzak, etxekandre batek egiten dituenak dira. Egia erran,
idazleak bi gauza nahi ditu azpimarratu, bi dohatsutasun. Lehena, « dohatsu bai zu Jaunaren
errespetua duzuna » ; bigarrena: « dohatsu bai zu, zure lan xumeek, iduriz alferretan eginek,
zoriona emaiten baitauzute. »
Salmoa 127
Leloa : Bai dohatsuak Jaunaren beldur dabiltzanak!
Dohatsu bai zu, Jaunaren beldur bazaudena,
Haren bidetan zabiltzana.
Zure eskuen lanetik duzu jan-edana,
Eskutan duzu zoriona.
Zure andrea mahats ondo bat bezain jori
Etxe xokoa bozten ari.
Zure semeak oliba ondo gotor batzu,
Mahainean so dagozkitzu.
Hara nolako zorionean dabilana
Jaunaren beldur den gizona.
Jainkoa lagun, bizi zareno izan urus,
Zure semeak azkar ikus.
Salmo hau laburrenetarik da. Bainan gaia garrantzitsua du : zoriona. Jainkoak
zoriontsu izaiteko kreatu gaitu : Biblia osoan dabil egia hori, eta denbora heietan gauza
harrigarria zen inguruko jendeentzat. Dabidek segurtamen hori bazuen eta Abrahamek ere. «
Zorion » hitza ez da Abrahamen hiztegian, bainan erran nahi duena denbora heietako
hoberena zen : ondorea eta aberastasuna. Benedikatzea eta zoriona parekatuak dira: « zure
bitartez benedikatuko ditut lurreko herri guziak. » (Has 12,3) Erran nahi baitu munduko herri
guziek ez dutela opatzen ahalko zure benedizionea baizik. Eta bat bertzeari erranen dute: «
Aberats zaite Abraham haundia bezenbat. » Eta gehiago ere: « Munduko herri guziak zure
bitartez aberastuko dira. » Zer asma hoberik ?
Izraelen ixtorian, Jainkoak bere haurrak zoriontsu nahi dituela, denetan ageri da: hala
nola manamenduetan. Deutoronomia Liburuak zernahi xede eta gomendio erraiten ditu
zoriona eta bizi luzea ukan ditzan bere populuak : « Bete gaur emaiten dauzkizuetan lege eta
manamenduak, zoriontsu izan zaitezten zuek eta zuen ondokoak…(Dt 4,40) Ai ene
errespetatzeko eta ene manamenduen betetzeko gogo hori balute beti! » (Dt 5,29) . Eta fede
aitorpena (shema Israel) kontseilu hunekin hasten da: « Emaiten dauzkizuetan haren lege eta
manamendu guziak bizitza osoan betez luzaz biziko zirezte … hola zoriontsu izanen zirezte eta
biziki ugalduko esnea eta eztia darizkion lurraldean, Jaunak zuen arbasoen Jainkoak
hitzeman bezala » (Dt 6,3)
Egungo salmoak oihartzun egiten dio: « Dohatsu bai zu, Jaunaren beldur bazaudena,
haren bidetan zabiltzana. » « Haren bidetan ibiltzea » horrek erran nahi du manamenduak
begiratzea, zoriona aurkitzea. « Zorion », «dohatsu » « benedikatua » hitzak errepikatuak dira
eta erabiltzen diren itxurek, amets bat ederra aipatzen dute : jan-edana lasaiki, behar dena jori,
etxe xokoa bozik, seme-alabak gotor eta azkar. « Benedika zaitzala Jaunak Siondik, goza
zaitezela bizitza osoan Jerusalemen zorionaz, ikus ditzazula zeure haurren haurrak! »
Lerro hauen erakaspena : gure zoriona, egiazko errealitatean jokatzen da. Jadanik
Testamendu Zaharrak aski indarrekin erraiten zuen Jainkoa ez dela elizetako murruen barnean
bilatzen bainan bai gure eguneroko bizian. Alabainan Jainkoaren bidetik baztertzen ahal gira,
libre izanez geroz, eta gure zorigaitza egin dezakegu. Egungo salmoak ez du alferrik itzultzen
Adam-eri errana bekatuaren ondotik: « madarikatua lurra zure gatik. Oinazetan aterako
diozu janaria zure biziko egun guzietan. » (Has 3,17) Familiako bizia, baratze zoriontsua
gerla-lur bilakatu da bide txarra hautatu dutenentzat: « oinazetan ukanen dituzu haurrak;
tirriak senarrarenganat bultzatuko zaitu eta hura ukanen duzu nagusi. » (Has 3,16)
Mendeetan zehar, gure zorionari buruzko ikus-moldea alda daiteke, bainan ez
dezakegu ahantz Jainkoaren helburu bakarra bere haur guziak zoriontsu ikustea dela.
Bigarren irakurgaia
( Gauden erne, Jaunaren etortzearen beha )
Jondoni Paulok Tezalonikarreri 5,1-6
1 Haurrideak, Jaunaren etortzea
noiz eta nola izanen den, ez duzue nik izkiriatze beharrik.
2 Zihaurek arras ongi badakizue
Jaunaren eguna ohoina gauaz bezala etorriko dela.
3 Jendea erraiten ariko denean: “ Hau bakea eta segurtasuna!”,
orduan eroriko zaiote gainerat suntsitzea, ustegabean,
haur-beharretan denari erdiminak bezala
eta ez dute ihes egiterik izanen.
4 Zuek, ordea, haurrideak, ez zirezte ilunbetan bizi,
egun horrek ohoinak bezala harrapatzeko.
5 Alabainan, guziak argiaren semeak zirezte, egunaren semeak;
ez gira gauarenak eta ilunbearenak.
6 Beraz, ez dezagun lo egin, besteek bezala,
bainan gauden erne, eta neurritsu.
“Jaunaren etortzea…Jaunaren eguna”, horra, Pauloren arabera, zerk emaiten dion
gizonen historiari bere helburua : Jainkoaren xedea da gizadi guzia biltzea Jesu Kristoren
ingururat. “Jaunaren etortzea” Kristoren gorputzaren biltzar handi hori da.
Gertakari alaia : gure zorionerako izanen da. Egun horrek argituko du ilunpeak
desagertuko direlarik, amodioa herrari nausituko zaiolarik. Pauloren irakurleek uste zuten
berehalako zela. Noizko den ? Nehork ez daki. Zergatik ? Denbora Jainkoarena delakotz.
Jesusek berak aitortu zuen ez zakiela noiz izanen zen : “Egun eta oren hura noizko diren
nehork ez daki, ez aingeruek zeruan, ez Semeak, Aitak bakarrik baizik.” (Mt 24,36)
Noizko den ez dugu jakitearen beharrik. Aski zauku Jainkoaren Berri Ona zabaltzea
eta haren arabera bizitzea. Hortako ukan dugu Izpiritu Saindua. Hortako bereko Paulok erran
dezake : “Zuek ez duzuen dohainik ez da, Jesu Kristo gure Jauna noiz agertuko den beha
zaudezten bitartean. Berak sendo iraunaraziko zaituzte azkeneraino, nehork zuen kontra
erraitekorik ukan ez dezan Jesu Kristo gure Jauna etorriko den egunean.” (1 Ko 1, 7-8)
Ebanjelioa
Alleluia, alleluia
Huna berehala heldu dela Jauna.
Berekin dauka saria, bakotxari bere lanaren arabera emaiteko.
Jesu Kristoren Ebanjelioa jondoni Matiuren liburutik 25, 14-30
Jesus bere etortzeaz mintzo zitzaioten bere dizipulueri,
eta parabola hau erran zioten:
14 “ Gizon batek, urrunerat joaiterakoan,
bere mutilak deitu zituen, eta heien gain utzi bere ontasunak.
15 Bati bost talendu eman ziozkan, beste bati biga,
beste bati bat bakarra,bakotxari bere ahalaren arabera.
Eta gero joan zen.
16 Bost talendu ukan zituena heiekin lanean hasi zen berehala,
eta beste bost irabazi zituen.
17 Halaber biga ukan zituenak beste biga irabazi zituen.
18 Bat bakarrik ukan zuenak, aldiz,
lurrean zilo bat egin zuen eta han gorde bere nagusiaren dirua.
19 Denbora luzearen buruan, etorri zen mutil horien nagusia,
eta konduak xuritu zituen heiekin.
20 Hurbildu zen bost talendu ukan zituena,
eta beste bost ekarri ziozkan, erranez:
‘ Nagusia, bost talendu utzi zinauzkidan;
beha: beste bost irabazi ditut.’
21 Nagusiak erran zion:
‘ Ederki mutil zintzo eta leiala!
Gauza gutian zintzo izan zira, ainitzen buru ezarriko zaitut;
sar zaite zure nagusiaren bozkarioan.’
22 Hurbildu zen bi talendu ukan zituena, eta erran zuen:
‘ Nagusia, bi talendu utzi zinauzkidan;
beha: beste biga irabazi ditut.’
23 Nagusiak erran zion:
‘ Ederki, mutil zintzo eta leiala!
gauza gutian zintzo izan zira, ainitzen buru ezarriko zaitut;
sar zaite zure nagusiaren bozkarioan.’
24 Gero hurbildu zen talendu bat ukan zuena, eta erran zuen:
‘ Nagusia, banakien gizon idorra zirela;
erein ez duzun tokian uzta egiten duzu,
eta bihirik zabaldu ez duzun tokian biltzen.
25 Beldurrez joan nintzen, eta lurpean gorde nuen zure talendua.
Hor duzu zurea!’
26 Nagusiak ihardetsi zion:
‘ Mutil gaixto eta alferra!
Bahakien erein ez dutan tokian uzta egiten dutala,
eta hazirik zabaldu ez dutan tokian biltzen.
27 Beraz, bankuan ezarri behar huen nere dirua,
eta nik itzultzean, neurea altxatuko nikan bere intresarekin.
28 Kenozue, bada, talendua eta eman hamar dituenari.
29 Duenari emanen baitzaio, eta gaindika izanen du.
Ez duenari, ordea, duen hura ere kenduko zaio.
30 Eta deusetako ez den mutil hori
bota zazue kanpoko ilunbeetarat.
Han izanen da nigar eta hortz-karraska!’ ”
Iduriz, hirugarren zerbitzaria nigar eta dolu gelditzen da, bere nagusia gaizki jujatu
duelakotz. Zertan huts egin du ? Beldurrez egoitean, bertzerik ez: « Beldurrez joan nintzen eta
lurrean gorde nuen zure talendua. » Alabainan, ez du « ez hil ez ebatsi ». Nagusiak haren gain
eman talendua xuxen xuxena itzuli dio… Huntan da hutsa : nagusiak konfiantxa eman dio eta
zerbitzariak beldurra ordaindu. Konfiantxa alde batetik, beldurra bertzetik.
Nagusia berdin ari izan da hiru zerbitzariekin, bakotxaren gain emanez beren ahalaren
arabera, leialtasun osoan. Parabola hunen lehen erakaspena hau da : Jainkoak konfiantxa
emaiten dauku, bere kide egiten gaitu bere aferetan, gure gaitasunaren arabera. “ Bakotxari
bere ahalaren arabera “: hitz hauek goxatzen gaituzte . Ez gira hobendun senditu behar, ez
eginak gogoan; bertze bi aitzinekoekin, nagusia ez da xehetasunetan sartzen; bere ontasunaren
ongia egin dutela ikusten du eta zorionak bihurtzen dizkie. Egiten daukun galde bakarra hau
da: egin dezakeguna egitea Jainkoaren Erreinuarentzat. Eta erranen dauku: « Ez izi, ahal
duzuna egin duzu. »
Nagusiaren konfiantxa urrunago doa: hura gabe, zerbitzariek beren burutarik har
ditzatela bai arriskuak bai erabakiak. Bi zerbitzariek hori egin dute: talenduak doblatu dituzte
galtzea arriskatuz. Hirugarrenak deus ez du arriskatu: prestu izan da; bertze zerbitzariak ez,
eta hauek dira goretsiak. Nagusiaren konfiantxaren parean, bi egin-molde: lehena, egina den
konfiantxa onartzea eta haren merezitzeari lotzea. Lehen bi zerbitzariek egin dutena. Bigarren
egin-moldea, hirugarren zerbitzariarena: nagusiak eman, bainan konfiantxaz dela zerbitzariak
ez du ikusten. Ez da ohartzen, nagusiaren beldurrez, idorra delakoan. Zerbitzari hunek nagusia
kasik erasia lezake: eman dautazuna baino gehiago galdetzea xuxen ote da?
Bada hemen pasarte bat nekez konprenitzen duguna : “Duenari emanen zaio…Ez
duenari… duen hura kenduko zaio. Irudi baten bidez zerbait ulertuko dugu : Norabide ona
hautatu dugularik, urrats bakotxak helburuari hurbiltzen gaitu. Bainan helburuari bizkarrez
jartzen bagira urrats bakotxak helburutik urruntzen gaitu.
Bainan itzul gaiten bi lehen zerbitzarietarat : nagusiak eman konfiantxari fidatu dira,
eta arriskuak hartu dituzte. Jesus hiltzeari buruz abiatzen delarik eta Eliza bere dizipuluen
esku uzten, erakaspena argia da : Jainkoaren Hitzaren zaintzea dizipuluen gain izanen da;
erabakiak hartu beharko dituzte, fruituak ekar ditzaten. Jondoni Joanik dion bezala: « Nik
zaituztet zuek hautatu. Eta hau zuen gain ezarri dut: joan zaitezten eta fruitua, fruitu
egonkorra, eman dezazuen. » (Jn 15,16) Eta ez dugu beldurtzekorik : « Beldurrik ez da
maitasunean » dio Jondoni Joanik (1 Jn 4,18).