URTEKO HOGEITA LAUGARREN IGANDEA C
Lehen irakurgaia
( Moisek barkamendua ardiesten bekatu egin duen herriarentzat )
Jalgitza liburutik 32 , 7-11 . 13-14
Mois Zinai mendian zelarik oraino,
7 Jaunak erran zion:
“ Jauts zaite menditik,
bekatu egin baitu Egipto lurretik atera duzun herriak.
8 Laster baztertu dira nik manatu nioten bidetik.
Metalezko aratxe bat egin dute,
haren aitzinean ahuspez eman dira,
eta opariak eskaini diozkate, erranez :
‘ Izrael, horra zure Jainkoa, Egiptoko lurretik atera zaituena.’
9 Jaunak erran zion oraino Moisi:
“ Ikusten dut herri hau herri burugogorra dela.
10 Orai, utz nezazu:
nere hasarrea suminduko da horien kontra
eta suntsituko ditut!
Bainan, zuganik herri handi bat sortaraziko dut.”
11 Moisek Jaunaren, bere Jainkoaren, aurpegia baketu zuen, erranez:
“ Zergatik sutan ezar zure hasarrea, Jauna,
hain ahal handiz eta esku indartsuz
Egiptotik atera duzun zure herriaren kontra?
13 Orroit Abraham, Izaak eta Jakob zure zerbitzariez,
zure buruaz zin eginez erran baitiozute:
zuen ondokoak zeruko izarrak bezainbat eginen ditut,
zuen ondokoeri emanen diotet
hitzeman dautzuetan lurralde hau guzia,
eta ondaretzat izanen dute betiko.”
14 Jaunak gibelera egin zuen bere herriari egin nahi zion gaizkitik.
Hau gertatu zen Hebrearrak Egiptotik jalgi ondoan, basamortuan zirelarik. Memento hura hain
inportantea izan zen, nun jendeen izpiritua barnarik hunkitu baitzuen .
Lehenik Egiptotik ateratzea, hango zapalkuntzatik urruntzea Moisek lagundurik eta Jainkoaren
geriza mirakuiluzkoaren bidez. Gero, segidan basamortuan pairatu zituzten nahigabeak, denek atxik
zezaten iraupena eta fedea. Hebrear herriak ez zuen ohidurarik basamortuan bizitzeko segurtasunik
gabe, gose, egarri, urik gabe bizitzeko ! Behin eta berriz herria oldartzen zaio Moisi, nahigabea jiten
den guziz, eta Jainkoari berari ere, bere laguntza hitzemana zuen Jainkoari.
Egiptotik ateratu eta hiru hilabeteren buruan Jainkoak eskaintzen diote elkargo bat Moisi eta
herriari. Lehen aldi batez onartua izan zen elkargo hori. Herriak ihardetsia zuen : « Jaunak erran
guziak eginen ditugu. » Jainkoak galdeginik Mois igan da Sinai mendirat. Mirestua eta ikaran,
herriak ikusten du Jainkoaren agerraldi xoragarri bat: ximixta, ortzi, su, lano.
Mois berriz menditik jautsi delarik, herriak entzun ditu manamenduak oihukatzen, eta
Jainkoarekin elkargo egin du. Mendiaren zolan Moisek aldare bat altxatu du eta sakrifizioak
eskaini. Berriz ere herriak onartu du : « Jaunak erran hitz guziak obratuko ditugu. » Berriz Mois
igan da mendirat legeen lauzak errezebitzeko. Artean, « Urrezko aratxea » egiten du herriak, iduri
baitzaio Moisek berantzen duela menditik jausteko. Deusik ez dute ikusten, ez entzuten ! nun da
Jainkoa, nun dabil Mois ? Tentazionea azkarregia da : Aaron bortxatzen dute urrezko itxura baten
egitera. Azkenean Mois menditik jausten delarik lege lauzak eskuan, herriaren kantuak ez doazko
hari, bainan delako itxurari.
Nun da gaizkia ?
Gertakari horren konprenitzeko behar dira irakurtu delako “Hamar manamenduak”. Lehen
erranaldia ez da manamendu bat, bainan baieztapen bat : « Ni naiz Jauna zuen Jainkoa, Egiptotik
eta hango esklabogotik ateratu zaituztetana. » Baieztapen horrek eskatzen du manamenduen
beharra eta erran-nahia. Jainkoak bere populua libratu duelakotz diozka orai emaiten manamenduak
: hauek ez dute bertze helbururik erakustea baizik nola egon herri bat libre eta zoriontsu.
Lehen manamenduak bi puntu ditu. Lehenik « Ez duzu nitaz beste jainkorik ukanen.
Bigarrenak dio : « Ez duzu idolorik eginen. » Lehen debeku hori berria eta zorrotza da. Goxoago
izanen zen Jainkoaz jabetzea : hura ikustea, eta ere hartarik urruntzea edo gordetzea !
Idoloen ohoratzea bide makurra da. Jainkoaren itxurarik ez da egiten ahal. Jainkoa ez da
gizonaren izarikoa. Jainkoa toki batean atxikitzeko gogoa ukaitea, hartaz jabetzea bezala da. Bide
hori gezurrezkoa baizik ez daiteke izan. Jainko libratzailearekin buruz-buru egin duen herriari
betikotz debekatua zaio idoloen kultua. Gehiago oraino : idoloen egiteko debekua Jainkoaren
herriaren libratzeko da. Debeku horrek erran nahi du bide horrek ez duela aterabiderik, bide hetsia
dela ; zinezko libertatea prezio hortan da. Gure libertateak galdatzen dauku onart dezagun egia hori.
Orduan eta orduan bakarrik sartzen ahalko gira Jainkoak eskaintzen daukun adixkidantzan.
kondaira hunek, Jainkoa hasarre erakusten dauku. Moisek dio : « Ez otoi hola hasarretu zeure
herriaren kontra. » Bixtan da, mintzatzeko molde bat da ! Mendeak behar ukan ditu Jainkoak haren
begitartea hobeki ikus dezagun. Biblia Jainkoaren hasarreaz mintzo delarik, beti da bide zuzenetik
bazter ez gaitezen.
Salmoa 50
Leloa : Xutituko naiz, bai eta joanen Aitarenganat.
Urrikal zaite nitaz, Jauna,
Hoin duzu eta neurrigabeko bihotz ona.
Nere hobena ken errotik,
Garbi nezazu, garbi osoki bekatutik.
Bihotz garbia ezar nitan,
Eta funtsezko xede azkarrak har ditzadan.
Zure begitik ez ni haiza,
Ez, izpiritu saindua kenduz, huts bihotza.
Jauna, ezpainak zabal neri,
Nere agoak goraipa zaitzan herriz herri.
Har beraz nere urrikia:
Har, otoi, Jauna, bihotz apaldu errautsia.
Salmo hunen azken erranaldia ezin onartua izan daiteke : “Har, otoi, Jauna, bihotz
apaldu,errautsia”. Nolaz luke atsegin Jainkoak “bihotz errautsia” ? Hainbeste aldiz errana da
Biblian Jainkoa Aita dela, maitasun eta urrikalmendu, Testamendu Zaharrean berean, Testamendu
Berriaren beha egon gabe. Ateraldi horren arrazoina hau da : 50. salmoaren azken bertzetak
Babiloneko desterrutik landa idatziak izan dira, seigarren mendea ondoan Jesu Kristo aitzin. Juduak
Babilonen preso zaudelarik, Ezekiel profetak oihukatua zuen : “Bihotz berria emanen dauzuet, zuen
baitan izpiritu berria ezarriko; zuen gorputzetik kenduko dauzuet harrizko bihotza eta haragizko
bihotza emanen.” (36,26) Gure harrizko bihotza hausten delarik, barnean haragizkoa agertzen da,
intzaur kuskua hausten denean, intzaurra bera agertzen den bezala. Haragizko bihotzak gaitu
ekartzen apal izaitera Jainkoaren aitzinean eta urrikalkor gure ingurukoen alderat.
Aitortzen delarik sakrifizioak bihotzetikakoa behar duela izan, ez da gauza berria. Profetek
bortizki kritikatu zituzten egitate batzu, hala-nola aski zela gauzak tenploan eskaintzea, eta hori,
bihozberritu gabe. Jerusalemeko tenplorat doanak, Jainkoari barkamendu eskatzera, David erregeak
bezala egin behar du. Harek ere bekatu egin zuen. Bizkitartean errege zen, guziak Jainkoa ganik
ukanak zituen. Artzain ttipi bat zen Jainkoak hautatua, begiratua. Natan profetak erregea bere
hutsaren ondotik bide zuzenerat deitu zuen. Geroztik aipatua izana da bere urrikiarengatik.
Herriak ere, guzia Jainkoari zor dio eta bere burua bekatoros aitortuz Jainkoaren urrikalmendua
goresten du.
Bigarren irakurgaia
( Barkatua izan den bekatorearen esker ona )
Jondoni Paulok Timoteori 1, 12-17
12 Eskerrak emaiten diozkat indarra emaiten dautanari,
Kristo Jesus gure Jaunari:
ni baitan fidatu baita apostolu zerbitzua emanez,
13 nahiz eta ni lehen blasfematzaile izan nintzen,
persegitzaile eta laidoztatzaile.
Bainan Jauna nitaz urrikaldu da,
nere fedegabean ez bainakien zer ari nintzen.
14 Bainan gaindika ixuri daut gure Jaunak bere grazia
Kristo Jesusen baitako fede eta maitasunarekin.
15 Sinesgarria da hitz hau, eta guziek onartzekoa:
Jesu Kristo mundurat etorri da bekatarien salbatzera;
eta horietan ni lehena.
16 Eta huna zergatik nitaz urrikaldu den :
Jesu Kristok nere baitan lehenik erakuts zezan bere bihotz handia;
eta etsenplu izan nindadin haren baitan sinetsi
eta betiko bizia ardietsiko dutenentzat.
17 Gizaldien Erregeari, Jainko bakarrari, ezin ikus eta ezin hilari,
ohore eta aintza, menderen mendetan. Amen.
Pauloren testu hau, baketzearen ospatze ederrena da, deusik ez da eskas : aitormena,
urrikalmendua, Jainkoaren amodiozko barkamena adiaraztea, azkenik misione egitera abiatzea
mundu osoari mezutzeko Jainkoaren bihotz ona.
Lehen erranaldiak ongi dio : « Esker onez betea naiz » eta egia da. Bere burua ikusten du
bekatore barkatua, hura lehenago Jesusen kontra ari izana, orai onartua du barkamendua, eta esker
onez betea da Jainkoari buruz. Jainkoak konfientzia egin dio mespretxuz oldartzen baizik ez
zakienari. Hori da Jainkoaren amodio izarigabea. Ez du igurikatu frogak egin zitzan. Jainkoaren
konfientziak du Paulo bihozberritu. Geroztik Paulok indar handirekin segitu du misionea, erraiten
duelarik : Anitz zor diot Jainkoari, emaiten dautan indar eta konfientziagatik. Paulori Jainkoak
eman zion amodio eta barkamen, segur izaiten ahal gira gauza berdina guri ere emaiten daukula.
Jainkoa urrikalmenduz betea da, sekulan ez dugu hori ahantzi behar. Memento guziez haren
barkamena errezebitzen ahal dugu, konfientzia egiten dauku: «Krixtok barkatu daut, egiten nituen
gaizkiak ezjakinean egiten nituen. » Hemen orroitzen gira Krixtok kurutzean errana : «Aita, otoi,
barka, ez dakite zer ari diren. » Paulok uste zuen Jainkoaren alde egiten zuela girixtinoak
pertsegituz. Biziki argi ikusten du Paulok bere izaitea, miresten du ukan duen barkamendua,
dohainik ! Aitormena beharrezkoa da, bainan ez guhauren buruari so egoiteko. Aitormenak
erakusten daukuna ez da lehenik gure ahulezia, hori oraikoz badakigu, bainan da Jainkoaren
izarigabeko amodioa. Molde hortan Paulok erakutsi nahi dauku ez dela bera interesantena, Kristo
dela erdian, harek egin diola konfiantza, Kristok diola barkatu eta eman indarra munduari
mezutzeko Jainkoaren esku zabala.
Barkamena ukan duen Kristauak gogoan atxiki behar du Kristok barkatzen badio, haren
lekuko izan behar duela. Barkamendua ukan badu bertzeeri heldu behar diote. Bere burua salbatua
ikusten duena, lekuko izaiten da ondoko jendearentzat. Egiptotik libratua izan denetik, Izrael
“lekuko” agertzen da mundu guziarentzat, Jainko askatzailearen, libratzailearen lekuko. Ukan duen
barkamenduak ahoa idekitzen dio Paulori Jainkoa goresteko : «Gizaldien erregeari… Jainko ezin
ikus eta ezin hilari, ohore eta aintza menderen mendetan. Amen .»
Ebanjelioa
Alleluia, alleluia
Zu, guziz ona, barkatzera ekarria,
ardi galduaren ondotik zabiltza,
emaguzu salbamenaren poza.
Jesu Kristoren Ebanjelioa san Luken liburutik 15, 1-32
1 Zergalari eta bekatari guziak
Jesusenganat hurbiltzen ziren haren entzuteko.
2 Farisauak eta lege-irakasleak marmarikan ari ziren, erranez:
“ Horrek ongi etorri egin diote bekatarieri, eta heiekin jaten ere.”
3 Orduan Jesusek parabola hau erran zioten:
4 “ Zuetarik nor, ehun ardi izanki eta bat galtzen badu,
ez da, beste lauetan hogeita hemeretziak basamortuan utzirik,
galduaren bila joaiten, aurkitu arte?
5 Eta aurkitu duenean, bizkarrean hartzen du, bozkariotan,
eta, etxeratzean, adiskideak eta auzoak bildurik, erraiten diote:
6 ‘ Bozkaria zaitezte nerekin, aurkitu baitut ene ardi galdua.’
7 Nik diozuet: bozkario gehiago izanen da zeruan
bihozberritzen den bekatari bakar batengatik,
bihozberritze beharrik ez duten
lauetan hogeita hemeretzi zuzenengatik baino.
8 Edo zein emaztek, zilarrezko hamar peza izanki
eta bat galtzen badu, ez du, argia pizturik, etxea garbitu
eta galdu duen peza artoski bilatzen, aurkitu arte ?
9 Aurkitu duenean, adiskideak eta auzoak bildu eta erraiten diote:
‘ Bozkaria zaitezte nerekin, aurkitu baitut galdua nuen peza!’
10 Halaber, nik diozuet : bada bozkario Jainkoaren aingeruen artean,
bihozberritzen den bekatari bakar batengatik.”
11 Jesusek erran zioten oraino:
“ Gizon batek bi seme bazituen.
12 Gazteenak erran zion aitari:
‘ Aita, emadazu dagokitan etxe-partea.’
Eta aitak ontasunak partekatu ziozkaten.
13 Handik egun gutiren buruan, gazteena,
zituen guziak bildurik, urrungo herrialde baterat joan zen.
Eta han, aiserian biziz, bere ontasun guziak jan zituen.
14 Dena xahutu zuenean, gosete handia sortu zen herrialde hartan,
eta beharra senditzen hasi zen.
15 Joan zen, eta lurralde hartako gizon baten mutil jarri;
harek bere lurretarat igorri zuen xerrizain.
16 Xerriek jaten zuten leketarik sabela bete nahiko zukeen,
bainan nehork ez zion deusik emaiten.
17 Orduan, bere baitan sarturik, egin zuen:
‘ Zenbat langilek nere aitaren etxean nahiko jatekoa baduten,
eta ni hemen goseak hiltzen ari !
18 Xutitu eta aitarenganat joanen naiz, eta erranen diot:
Aita, bekatu egin dut zeruaren eta zure kontra.
19 Ez dut gehiago zure seme izenik merezi.
Langiletzat har nezazu.’
20 Xutitu eta aitarenganat joan zen.
Urrun zela oraino, aitak ikusi zuen eta, urrikaldurik,
lasterka joan zitzaion, besarkatu eta musuka hasi.
21 Semeak erran zion :
‘ Ez dut gehiago zure seme izenik merezi.’
22 Bainan aitak mutileri erran zioten:
‘ Ekarrazue berehala soinekorik ederrena, eta jauntzozue.
Emozue eraztuna erhian
eta oinetakoak zangoetan.
23 Ekarrazue aratxe gizena eta hil:
dezagun jan eta besta egin.
24 Nere seme hau hila baitzen, eta berriz bizi da,
galdua baitzen, eta aurkitu dut.’
Eta besta hasi zuten.
25 Seme zaharrena landetan zen.
Etxeratzean, hurbildu zelarik,
soinua eta dantzak entzun zituen.
26 Mutil bat deiturik, zer zen galdatu zion.
27 Harek ihardetsi:
‘ Zure anaia etorri da, eta zure aitak aratxe gizena hil du,
semea osagarritan itzuli baitzaio.’
28 Orduan seme zaharrena hasarretu zen,
eta ez zuen sartu nahi.
Atera zen aita eta otoizka hasi zitzaion.
29 Bainan harek ihardetsi zion aitari:
‘ Hainbeste urte badu zure zerbitzuan nagola,
zure manurik behinere huts egin gabe,
eta egundaino ez dautazu pittika bat eman,
nere adiskideekin besta egiteko.
30 Bainan zure seme hori,
zure ontasuna emagalduekin jan ondoan etorri delarik,
aratxe gizena hil diozu!’
31 Aitak ihardetsi zion:
‘ Seme, zu beti nerekin zira,
eta nereak oro, zureak dira.
32 Bainan behar zen besta egin eta bozkariatu,
zure anaia hau hila baitzen, eta orai bizirik da,
galdua zen, eta aurkitua da.’ ”
Jadanik ikusia dugu Aita urrikaltsuaren parabola garizuma denboran. Orai zonbait ohar hiru
parabola horietaz.
Lehen kasua Farisauak eta lege-irakasleak : ”Horrek bekatoreak onartzen ditu eta heiekin
jaten.” Horiek gaitzesten dute Jesusen egin-molde hori. Bainan guretzat gauza miresgarria da.
Zertako? Ez baitugu aski kopeta guhauren burua lauetan hogoita hemeretzi justuen artean
ikusteko. Gutarik bakoitza bekatoros barkatua da, zeruari bozkario emaiten diona, urrikitzen
girelarik.Urrikitzea, bihozberritzea, Jainkoari buruz berriz itzultzea da, biziz aldatzea, bide
makurretik xuxenerat itzultzea. Itzultzen giren aldi guziez Jainkoari loria, zoriona emaiten diogu.
Zoriona da hiru parabola horien erran-nahia. Jainkoaren zoriona, bixtan da.
Nola izaiten ahal da holako loria, Jainkoarekin baketzearen bidea hartzen dugularik ? Jainkoa
guri atxikia delakotz, ezin gehiago. Eta bera ardi galduaren bila abiatzen da, baitaki hura ez dela
bere baitarik itzuliko ! Emazteak etxe guzia miatzen du, galdua duen diru poxiaren aurkitzeko.
Seme joanaren bila ez da izan aita, haren libertatea errespetatzeko. Halere, ate ondoan igurikatu du.
Pesta egin du itzuli delarik; ez dio galderik egin bere sendimenduez. Guk pentsatzen ahal dugu zer
urriki ote zuen semeak. Geroxago, Aitak bertze semea otoizten du etor dadin, bat falta delarik ez
baita pesta osoa. Jesusek gure esperientziari galde hau egiten dio : “Nor ez da ibiltzen ardi
galduaren bila ?” Erran nahi baita Jesusen idurikoak girela ! Erraiten ahal dugu pesta bat dela
norbait bide xuxenerat itzultzen delarik, edo barkatu dugularik, lagun bati edo espos lagunari
(berdin etsaiari). Aldi guziez, mugitu gira, ez uzteko norbait galtzera, etsitzera, indar-gabetzera.
Hola izaiten gira Jainkoaren idurikoak, azkenean hori baita gure bokazionea.