Nor da Jesus?
Urteko 12. igandea C (2016-06-19)

Jendaurreko bere bizitza hasi duenetik, txundiduraz eta jakin-minez osatutako nahasmendua eragin du Jesusen jarduerak: zer da gizon hau? Galdera horrek indar berezia hartu du gaurko ebanjelioan, zeinetan Jesus bera baita galdera planteatu duena. Lukasen kontakizun honetan sarrera bat eta lau zati nabari ditzakegu: 1) jendeak uste duena; 2) Pedrok uste duena; 3) Jesusek uste duena; 4) ondorioak entzuleentzat.

Sarrera

Markosek ez bezala, zeinek pasadizo hau Jesus eta ikasleak bidean doazela kokatzen baitu, Jesus bera bakarrik otoitzean ari dela kokatzen du Lukasek, nahiz eta ikasleak ere hurbil dauden. Lukasi Jesus, une garrantzizkoetan, otoitzean aurkeztea gustatzen zaio, kristauei otoitzaren inportantzia itsasteko.

Jendeak uste duena

Jendearentzat, Jesus ez da pertsonaia erreal bat, baizik eta bizira itzuli den hildako bat: dela Joan Bataiatzailea (apur bat lehenago eraila), dela Elias (K.a. IX. mendean hila), dela antzinako beste profetaren bat. Interesgarria da herriak Jesus antzinako profetat hartu izana; uste hau izatera hainbat alderdik eragin bide dute: mirariak egiteko Jesusen ahalmenak (Moisesena, Eliasena eta Eliseorena beraiena baino handiagoa); jendaurrean Jesusek agertu duen jarduerak, oso kritikoa erakunde ofizialarekiko; Jesusen hizkuntza argi eta zuzenekoak; herrietan eta herrixketan barna predikatuz ibiltzeak, Jerusalemgo tenpluan hitz egitera mugatu gabe. Baina bada beste alderdi bat ere: Jesusen garaian, «profeta» tituluak konnotazio politiko handiak zituen, eta daitekeena da, jendeak, Emausko ikasleek bezala, Jesus askatzailetzat hartu izana.

Pedroren ustea

Ikasleek jendearen burubide hori partekatzen ote duten jakin nahi du Jesusek ala beste ideiarentzat ote duten: «Eta zuek, nor naizela diozue?» Pena da Pedrok bat-batean jo izana erantzuna ematera; oso interesgarria izango zen gainerakoen ustea ezagutzea.
Markosen arabera, Pedroren erantzuna hitz hauetara mugatu da: «Zu Mesias zara». Lukasek beste hau gehitzen du: «Jainkoaren Mesias». Agian garbi esan nahi die irakurleei Pedrok ez duela ikusten Jesus lider politiko huts bat bezala, baizik Jainkoak bidalitako salbatzaile politiko bezala.
«Mesias» terminoak «gantzutua» esan nahi du; Israelgo eta Judako erregeen titulua zen; izan ere, haiek ez ziren koroatzen, baizik eta «igurtzi» egiten ziren olioz, burura isuriz. Monarkia galdu egin zen K.a. VI. mendean; baina K.a. II-I mendeetan monarkia berrezarriko zen esperantza zabaldu zen; baita etorkizuneko errege ideal baten irudia ere, letra handiz idatzitako MESIAS batena, ezaugarri gero eta harrigarriagoak hartuz joan zen pertsona batena. Beren jatorria fariseuengan zuten otoitzek, Salomonen Salmoek alegia, honela deskribatzen dute Mesias hura: Jerusalem erromatarren mendetik askatzen, bekatarien kutsaduratik garbitzen, gobernu zuzen bat ezartzen eta bere nagusitza nazio guztietara hedatzen. Errege ideal bat da: ez da fidatzen zaldietan, zaldunetan eta uztaietan; ez du metatzen urrerik eta zilarrik gerlarako; bekatutik garbi dago herri handi bat gobernatzeko; ez da makalduko bere bizitza osoan; Jaunaren artaldea larratuko du, zuzen eta leial. Testuinguru honetan, Pedroren aitorpenak egundoko garrantzia eta berritasuna ditu.

Jesusen ustea

Jesusek ez du partekatzen Pedroren hitzetan suma daitekeen gogo-berotasun politiko, nazionalista eta triunfalista hori. Ez du nahi Mesias titulua erabil dezaten, gaizki ulertuak saihesteko (nahiz hil ondoren titulurik ohikoena bilakatuko den Jesus izendatzeko; izan ere, Kristo izena «mesias» izenaren itzulpen grekoa da). Bere buruaz hitz egitean, Jesusek nahiago du «Gizonaren Semea» izena; baina titulu oso eztabaidatua da; izan ere, batzuek diote «gizon hau», «ni» esan nahi duela soil-soilik, baina beste batzuek esanahi askoz sakonagoa ematen diote, behin betiko salbatzailearena.
Gauza garrantzizkoa Jesusentzat ez da emango zaion izena, baizik beraren zoria. Sufritu beharra du, ukatua izan beharra, eraila izan beharra. Ukoa, zaharren, apaiz nagusien eta lege-maisuen eskutik datorkio. «Zaharrek» bere esku dute botere politikoa; apaizek, berriz, botere erlijiosoa dute, eta lege-maisuek botere intelektuala. Segur aski kasu bakarra da historian zeinetan bat egin baitute hiru botereek, pertsona bati uko egin eta heriotzara galtzeko. Alabaina Jesusek badaki azken hitza ez dela halakoena, baizik eta bera piztuko duen Jainkoarena.

Ondorioak entzuleentzat

Galdera, nor da Jesus eta zein da haren zoria, ez da bizitza aldatzen ez duen azterketa baterako galdera, ezta lehiaketa baterakoa ere. Jesusi jarraitzeko desira eragin behar du. Baina Jesus ez da politiko bat, ez da jendea promes faltsuekin irabazi nahi lukeen bat. Oso argi utzi du ezen berari jarraitzeak nork bere buruari uko egitea esan nahi duela, egunean eguneko gurutzea lepoan hartzea, Lukasek gehitu duenez. Hitz hauek hobeto ulertzen dira I. mendeko testuinguruan: kristauak pertsegituak eta batzuetan hiltzera galduak direnean. Baita gaur egungo Afrikako eta Asiako zenbait lurraldetan ere, zeinetan ez baita gauza bakana elizan bonba bat lehertzea. Orduan hartzen du zentzu betea Jesusek dioen honek: «Nigatik bere bizia galduko duenak salbatuko du».
Izango ote norbait Jesusi jarraitzeko prest, egunean eguneko gurutzea lepoan hartzeko? Hogei mendek baietz frogatu dute. Eta hau ez da argitzen norberaren erabakiaz bakarrik. Lehen irakurgaiaren arabera (Zakarias profetagandik hartua), gugan, Kristo gurutziltzatua ikustean, Jainkoak gauzatzen duen aldaketaren fruitu da. Jesus uko egin eta heriotzara galdetzen ari diren hiru taldeen aurrez aurre, askoz gehiago dira bihotz berritzen direnak, dolu egiten dutenak, eta bekatutik eta lohikeriatik garbitzeko iturria aurkitzen dutenak.

José Luis Sicre