Mendekoste igandea A (2017-06-04)
Greco-rentzat, Maria Magdalenak ehun eta zazpiren balioa du
Mendekostearen lauki famatuak, El Greco-k pintatuak, orain El Prado museoan jasoak, badu xehetasun bat, oharkabe gerta litekeena: Birjinaren ondoan Maria Magdalena dago. Ondorioz, Espiritu Santua ez da jaitsi Hamabien (gotzainen ordezkarien) gain bakarrik, baita Andre Mariagan ere (bide ematen zaio, Jesusen ama delako) eta baita iragan dudagarriko sekular baten gain ere (XVI. mendearen akaberan, Maria Magdalenak ez zuen gaur egungo feministen artean duena bezain fama onik). El Greco Eginak liburuko kontaeran arnastu denez, non ehun eta hogei pertsona aipatzen baitira, atera genezake, Magdalenak ehun eta zazpi ordezkatzen dituela. Nola bateratzen ahal da hau gaur irakurri dugun Joanen ebanjelioko pasartearekin, zeinen arabera Hamaikei bakarrik eman baitzaie Espiritua? Beste behin, bi kontaera desberdin ditugu begi aurrean, komunikatu nahi den mezua gorabehera.
Espirituaren arabera
Baina hobe testurik zaharrenarekin hasi, hau da, Paulok korintoarrei idatzi zien lehen gutunarekin (51. urte inguruan idatzia). Espiritua kristau guztiengan egiten ari denaz mintzo da hor Paulo. Espirituari esker aitortzen dute Jesus Jaun (eta aitortzeagatik bizitza jartzen zuten jokoan, zeren eta Erromatarrek Zesar baitzuten beren Jauna). Espirituari esker dituzte kristau-elkartean askotariko ministerio eta zereginak (kleroak ia guztiak monopolizatu baino lehen). Eta, Espirituari esker, kristau-elkartean ez da erlijioak eragindako alderik (ez judu eta ez greko), ezta klase sozialik ere (ez esklabo eta ez aske). Galaziarrei egindako gutunean, Paulok dio, galduak direla generoan (gizonezko eta emakume) oinarrituriko aldeak ere. Azken batean, kristauok garen eta dugun guztia Espirituaren fruitu da, hori baita Jesus berpiztua gure artean egotearen forma.
Maila indibidualean, bataioan ematen da Espiritua. Baina Lukasek, Eginak liburuan, sartu nahi digu buruan, Espirituaren etorrera ez dela esperientzia pertsonal eta pribatu hutsa, baizik eta elkarte osoarena. Horregatik dator Espiritua bertaratu guztien gainera, zeinak, duela gutxi esan duenaren arabera, ehun eta hogei lagun baitziren (kopuru sinbolikoa: 12 bider 10). Aldi berean, Espiritua ematea hertsiki uztartu du apostolutzarekin. Espiritua ez dator elkartea barnez elkartzera bakarrik, baizik eta «Jainkoaren miresgarriak» hots egitera eragiten dio elkarteari, bertan diren juduek, azkenean, aitortu dutenez.
Joanen ebanjelioa Espirituaz mintzo denean, Pauloren ildoaren antzekotik, ministerio jakin bati dagokionez, jatorriz Hamabiei bakarrik dagokien ministerioaz, ari da: norbait kristau-elkarte batean onartu ala ez onartzeaz (bekatuak barkatu ala gorde).
Ideia gutxi hauek argi jartzen dute Espirituak izan zuen funtsezko garrantzia kristau bakoitzaren eta Elizaren bizitzan. Teologiaren geroko hizkuntzak, misterioan sakondu nahirik, kristau-herriari oinarrizko esperientzia horretatik aldentzera eragin dio. Aitzitik, Mezako sekuentzia berreskuratzeko laguntza izan daiteke.
Hizkuntzen dohaina
«Eta hizkuntza desberdinetan hitz egiten hasi ziren, Espirituak nola adierazi ematen zienez». Lehen arazoa jakitea da, ea munduko beste alde batzuetan hitz egiten ziren hizkuntzak ziren, edota hizkuntza arraroak, misteriotsuak, inork ezagutzen ez zituenak. Bertan diren juduek diote, «nork bere jatorrizko hizkuntzan hitz egiten entzuten diela». Baina interpretazio honek ez du balio Kornelio ehuntariaren eta Efesoko ikasleen geroagoko kasuentzat. Zenbait autorek bi fenomenoak bereizteari uko egiten dion arren, ematen du bi gertaera desberdin ditugula begi aurrean: batetik, bi hizkuntza arrotzez hitz egitea; bestetik, «hizkuntza arraroz» (Paulok «aingeruen hizkuntzak deituko ditu) hitz egitea.
Lehen kasua erraz da arrazoitzea. Lehen kristau misiolariek problema bati aurre egin behar izan zioten, historian barna beste hainbat eta hainbatek egin behar izan dioten berari: hizkuntza ezezagunak ikasteari, Jesusen mezua eskualdatzeko. Ematen du, gertaera hau deigarri gertatu zaiola Lukasi: beti zaila izanik, are zailagoa gramatikarik ez denean, ezta hizkuntza-eskolarik ere, eta Espirituaren dohain berezitzat jaso nahi izan duela, ahalegin handi baten fruitu izan zena hasierako miraritzat emanez.
Bigarrena gauza nahasiagoa da. Paulok korintoarrei egindako lehen gutunaren bidez ezagutu dugu. Elkarte hartan, berak fundatu zituenetan exotikoena, dohain hau zuten batzuek, beste edozein dohain baino handiagotzat ematen zutena. Fenomeno honen oinarrian, kontzientzia hau egon bide zegoen: edozein hizkuntza guztiz kaskarra dela Jainkoaz hitz egiteko eta bera goresteko. Hitzak falta dira. Eta soinu arraroetara jo dute, gainerakoentzat ulertezinak, sentimendurik hondokoenak adierazi nahiz, esperientzia mistiko baten ildotik. Horregatik, edukia itzuliko duen norbaiten beharra dute, Korinton gertatzen zenez. (Uste dut, fenomeno hau, Grezian hain juxtu bere testigantza duena, Delfoseko orakuluaren tradizioarekin erlaziona genezakeela, han Pitia hizkuntza ulertezin batez mintzo baita, «profetak» batek interpretatzen duelarik).
Halaz guztiz, ez dago argi, hain teologikoa eta sakona den interpretazio hau daitekeen bakarra izatea. Gaur egungo zenbait talde karismatikotan badira «hizkuntzatan mintzo diren» pertsonak; behatzaile inpartzial batek adierazi dit soinu arraroen emisio hustzat ematen dutela guztia, inolako edukirik gabetzat. Honek nahasmendu huts bihurtzeko arriskua izango luke, Paulok korintoarrei esan dien bezala. Bertakoek ez dute ezertako on, eta fededun ez den bat etortzen bada, denak zoraturik daudela pentsatuko luke.
José Luis Sicre