Mendekoste igandea B (2021-05-23)

Pazkoaldiak Espiritu Santuaren etorrerarekin jo du gailurra. Ardatz-gertaera da Elizaren historian eta gutako bakoitzarenean; batzuetan gutxi balioztatua. Jainko Aitaz, Jesusez, Andre Mariaz sarri gogoratu ohi gara. Eta Espiritu Santuaz? Gaurko jai honek eta irakurgaiek asko laguntzen ahal digute misteriozko dohain honetan sakontzen. Gertaerari dagokionez, bi kontaera ditugu Itun Berrian, aski desberdinak. Sonatuena Eginak liburukoa da, eta Mendekoste egun solemne batean lehen kristau-elkarte osoari egindako erregalutzat du idazleak. Joanen ebanjelioan, Jesusek, piztuera egunean berean, Hamakei bakarrik emandako Espiritutzat aurkeztu digu autoreak. Hobe dugu bigarren irakurgaitik hastea, Paulok korintoarrei egindakotik; hiruretan testurik antzinakoena da berau (55. urte inguruan idatzia), eta kristau guztientzat Espirituak duen garrantziaz mintzo da.

Espirituaren garrantzia (2. irakurgaia: 1 Korintoarrei 12,3b-7.12-13)

Espiritua kristau guztiengan egiten ari denaz mintzo da Paulo pasarte honetan. Espirituari esker aitortzen dugu Jesus Jaun (eta hori aitortzeagatik bizitza jartzen zuten jokoan, zeren eta Erromatarrek Zesar baitzuten beren Jauna). Espirituari esker dituzte kristau-elkartean askotariko ministerioak eta zereginak (kleroak ia guztiak monopolizatu aurretik). Eta, Espirituari esker, kristau-elkartean ez da erlijioak eragindako alderik (ez judu eta ez greko), ezta klase sozialik ere (ez esklabo eta ez aske). Galaziarrei egindako gutunean, Paulok dio, galduak direla generoan (gizonezko eta emakume) oinarrituriko aldeak ere. Azken batean, kristauok garen eta dugun guztia Espirituaren fruitu da, hori baita Jesus berpiztua gure artean egoteko modua.

Lukasen bertsioa (lehen irakurgaia: Apostoluen Eginak 2,1-11)

Maila indibidualean, bataioan ematen zaigu Espiritua. Baina Lukasek, Eginak liburuan, sartu nahi digu buruan, Espirituaren etorrera ez dela esperientzia pertsonal eta pribatu hutsa, baizik eta elkarte osoarena. Horregatik dator Espiritua bertaratu guztien gainera, zeinak, duela gutxi esan duenaren arabera, ehun eta hogei lagun baitziren (kopuru sinbolikoa: 12 bider 10). Aldi berean, Espiritua ematea hertsiki uztartu du apostolutzarekin. Espiritua ez dator elkartea barnez elkartzera bakarrik, baizik eta «Jainkoaren miresgarriak» hots egitera eragiten dio elkarteari, bertan diren juduek, azkenean, aitortu dutenez.
Kontaerak segidako osagai hauek ditu: 1/ aldiaren adierazpena; 2/ protagonistak; 3/ lekuaren adierazpena; 4/ aldez aurreko bi fenomeno; 5/ Espiritu Santuaren dohaina; 6/ Espirituaren ondorioak. Xeheki komentatu ditut El evangelio de Markos liburuan. Iruzkina B urteari eta irakurtzeko gida. Verbo Divino, Lizarra 2020, 173-181.

Joanen ebanjelioaren bertsioa (20,19-23)

Pasarte labur honetan lau une bereiz ditzakegu: agurra, ageri dena Jesus delako baiespena, bidaltzea eta Espirituaren dohaina.
Agurra: juduen arteko ohikoa da: «Bakea zuekin». Baina kasu honetan ez da formula hutsa; izan ere, ikasleek, juduekiko oso beldur, bake-behar handia dute.
Baiespena: Bake hori Jesusen presentziak ematen die, presentzia hori kasik ezinezkoa dela ematen badu ere, ateak itxirik baitira. Eskuak eta oinak erakutsirik, egiaz bera dela baietsi die. Sufrimenduaren eta heriotzaren seinale horiek, eskuak eta oinak iltze zulatu horiek, salbazioaren seinale bihurtu dira, eta ikasleak pozak bete ditu.
Misioa: Dena horretan gelditzen ahal zen, beldurra ordezkatzen duten bakearekin eta pozarekin. Alabaina, agerpenen kontaeretan ez da falta inoiz ere funtsezko osagaia: misioa. Jainkoaren egitasmoaren gailur den misioa: Aitak Jesus bidali zuen, Jesusek apostoluak bidali ditu. (Gaur egungo apaiz eta erlijioso-erlijiosa-bokazio falta bizi dugun honetan, ez litzateke gaurko hau une txarra Joanen beste pasarte bat gogora ekartzeko, Jesusek dioen hura: «Erregutu uzta-jabeari bere uztara langileak bidaltzeko»).
Espirituaren dohaina: Ekintza harrigarri batez amaitu da guztia: Jesusek ufa egin du ikasleen gainera. Ebanjelariak ez dio denak batera harturik guztien gainera egin duen ala banan banan harturk egin duen. Xehetasun honek ez du garrantzirik. Sinbolismoa da inporta duena. Hebreeraz, ruaj terminoak «haizea» nahiz «espiritua» adieraz dezake. Jesusek, ufa egitean (haizea iradokitzen du), Espiritu Santua eman die. Gomendatu berri dien misioarekin kateaturik dago dohain hau. Beren jokabidean, jende askorekin izango dute apostoluek harremanik; kristau bihurtu nahi dutenen artean bereizi beharko da zein onartu ahal izango diren elkartean (bekatuak barkatzen dizkietelarik) eta zein ez, aldi batez bederen (bekatuak atxikitzen dizkietelarik).

Laburpena

Ideia gutxi hauek argi jartzen dute Espirituak duen funtsezko garrantzia kristau bakoitzaren eta Elizaren bizitzan. Teologiaren geroko hizkuntzak, misterioan sakondu nahirik, kristau-herriari oinarrizko esperientzia horretatik aldentzera eragin dio. Aitzitik, gaurko Mezako sekuentzia hura berreskuratzea laguntza izan daiteke; nahiz eta ikuspegi intimistegia kontrajar dakiokeen, Eginak liburuak eta Joanek agertu dutenaren aldean.

Hizkuntzen dohaina

«Eta hizkuntza desberdinetan hitz egiten hasi ziren, Espirituak nola adierazi ematen zienez». Lehen arazoa, jakitea da, ea munduko beste alde batzuetan hitz egiten ziren hizkuntzak ziren ala hizkuntza arraroak, misteriotsuak, inork ezagutzen ez zituenak. Kontaera honetan, garbi dago, beste leku batzuetan hitz egindako hizkuntzak zirela. Bertan diren juduek diote, «nork bere jatorrizko hizkuntzan hitz egiten entzuten diela». Baina interpretazio honek ez du balio Kornelio ehuntariaren eta Efesoko ikasleen geroagoko kasuetarako. Zenbait autorek bi fenomenoak bereizteari uko egiten dion arren, ematen du bi gertaera desberdin ditugula begi aurrean: batetik, hizkuntza arrotzez hitz egitea; bestetik, «hizkuntza arraroz» (Paulok «aingeruen hizkuntzak deituko ditu) hitz egitea.
Lehen kasua erraz da arrazoitzea. Lehen kristau misiolariek problema bati aurre egin behar izan zioten, historian barna beste hainbat eta hainbatek egin behar izan diotenari berari: hizkuntza ezezagunak ikasteari, Jesusen mezua eskualdatzeko. Ematen du, gertaera hau deigarri gertatu zaiola Lukasi: beti zaila izanik, are zailagoa gramatikarik ez denean, ezta hizkuntza-eskolarik ere, eta Espirituaren dohain berezitzat jaso nahi izan duela, ahalegin handi baten fruitu izan zen hura hasierako miraritzat emanez.
Bigarrena gauza korapilatsuagoa da. Paulok korintoarrei egindako lehen gutunaren bidez ezagutu dugu. Elkarte hartan, berak fundatu zituenetan exotikoena, dohain hau zuten batzuek, beste edozein dohain baino handiagotzat ematen zutena. Fenomeno honen oinarrian, kontzientzia hau egon bide zegoen: edozein hizkuntza guztiz eskasa dela Jainkoaz hitz egiteko eta bera goresteko. Hitzak falta dira. Eta soinu arraroetara jotzen dute, gainerakoentzat ulertezinak, sentimendurik hondokoenak adierazi nahiz, esperientzia mistiko baten ildotik. Horregatik, edukia itzuliko, ulergarri egingo duen norbaiten beharra dute, Korinton gertatzen zenez. (Uste dut, fenomeno hau, Grezian hain juxtu bere testigantza duena, Delfoseko orakuluaren tradizioarekin erlaziona genezakeela, han hizkuntza ulertezin batez mintzo baitzen Pitia, «profeta» batek interpretatzen zuelarik).
Halaz guztiz, ez dago argi, hain teologikoa eta sakona den interpretazio hau posible den bakarra izatea. Gaur egungo zenbait talde karismatikotan badira «hizkuntzatan mintzo diren» pertsonak; behatzaile inpartzial batek adierazi dit soinu arraroen emisio hustzat ematen dutela guztia, inolako edukirik gabekotzat. Honek nahasmendu huts bihurtzeko arriskua izango luke, Paulok korintoarrei esan dien bezala. Bertakoek ez dute ezertako on, eta, fededun ez den bat etorriko balitz, denak zoraturik daudela pentsatuko luke.

José Luis Sicre